Prof. Dr. Özdemir Nutku
Özdemir Nutku 12 Ocak 1931’de İstanbul’da doğdu. İlkokuldan sonra 1942’de Robert Kolej’e girdi ve hazırlık sınıflarıyla birlikte sekiz yıllık orta eğitimden sonra 1950’de B.A. derecesi ile mezun oldu. 7 yaşında piyanoya başlayan ve 1949 yılında ilk ve son klasik piyano konserini veren Nutku, ellili yıllarda bir caz kuarteti kurarak caz piyanisti olarak tanındı.
Amatör bir müzisyen olan Nutku’nun tiyatroya olan ilgisi kolej yıllarında başladı. Okulun temsil kolunda, amatör olarak çeşitli roller oynayan yazar, 1946/1947 döneminde, Kadıköy Süreyya Sineması’nda sahnelenen Franz Lehar’ın Tarla Kuşu operetinde ilk profesyonel rolünü oynadı.
Ailesiyle Ankara’ya taşındıktan sonra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne bir yıl devam etti. 1952’de yine aynı Üniversitenin DTCF İngiliz Dili ve Edebiyatı Kürsüsü’ne yazıldı. Bir yandan da, Kolej yıllarında başlayan şiir yazma merakı ile 1950’de ilk şiir kitabı Eller yayımlandı. 1956’da Ankara Üniversitesi’nden mezun olan yazar, aynı yıl bir bursla Almanya’ya gitti ve Göttingen kentindeki Georg-August Üniversitesi, Tiyatro Bölümü’ne alındı ve oradaki öğrenimini 1959 yazında tamamladı.
Özdemir Nutku Almanya’da bulunduğu yıllarda, Göttingen Devlet Tiyatrosu Sanat Yönetmeni ünlü Heinz Hilpert’in yanında üç yıl asistanlık yaptı ve Almanya’daki çeşitli özel tiyatrolarda oyun sahneledi.
Müziğe olan ilgisi devam ettiğinden, ayrıca iki yıl Prof. Boetticher’in üst düzeydeki müzik seminerlerine devam etti. 1959’da yurda döndü ve bir yıl önce kurulan Ankara Üniversitesi DTCF Tiyatro Enstitüsü’ne asistan olarak girdi. 1960’da ilk tiyatro kitabı Tiyatro ve Yazar yayımlandı. 1961’de doktor, 1967’de Doçent ve 1974’te de profesör oldu.
1976 güzünde İzmir’e yerleşen Özdemir Nutku, Ege Üniversitesi, Güzel Sanatlar Fakültesi’nin kurucuları arasında yer aldı. Aynı fakültede Sahne Sanatları Bölümü’nü kurdu. Nutku, bugüne kadar basılmış ve basılmamış 66’sı telif, 61’ı çeviri, 4’ü şiir, 16’sı oyun ve uyarlama, 2’si senaryo, l’i çocuk olmak üzere 150 kitap yazdı ve yayımladı.
1953 yılından beri çeşitli sanat ve edebiyat dergilerinde 1,800’ün üstünde araştırma, inceleme, eleştiri ve deneme yazan Nutku, Pazar Postası, Yenigün, Öncü, Vatan, Meydan, Hürgün, Milliyet, Cumhuriyet ve Hürriyet gazetelerinde, Seçilmiş Hikâyeler, Mavi, Şairler Yaprağı, Dost, Tiyatro, Devlet Tiyatrosu Dergisi, Devlet Opera ve Balesi Dergisi, Varlık, Yeditepe, Oyun, Tiyatro 70-80, Değişim, Milliyet Sanat, Hürriyet Gösteri, Sanat Olayı, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, Ulusal Kültür, Milli Kültür, Tiyatro-Tiyatro, Agon, Tobav Sanat, Tiyatral, Hayal, Sahne, Ünlem, Ada ve daha birçok dergide sürekli yazdığı incelemeleri, denemeleri ve eleştirileriyle; ayrıca, Uluslararası platformda İngilizce ve Almanca kaleme aldığı incelemeleriyle tanındı.
Özdemir Nutku 1965 yılında, A.B.D.’inde Yale, Washington (Seattle), Chicago, Pittsburg, Northwestern, Minnesota, Southern California, UCLA, Carnegie Techn., North Carolina gibi daha birçok üniversitede dersler, konferanslar verdi, seminerler düzenledi; stüdyo ve atölye çalışmaları yönetti. 1966 yılının Ocak ayı başından Haziran sonuna kadar, iki sömestir Viyana Üniversitesi Tiyatro Enstitüsü’nde ders verdi. 1991’de Batı Sidney Üniversitesi’nde uluslararasi bir uzmanlar topluluğuna oyunculuk üst semineri düzenledi. 1997’de Hartt School of Music and Performing Arts, Connecticut’ta, Amerikalı ve İsveçli öğrencilere, iki hafta süreyle, rol yapımı üzerine ‘workshop’ yaptı. Özdemir Nutku, Holanda’da yayımlanan Encyclopedia of Islam, Türkiye’de Diyanetçe yayımlanan İslam Ansiklopedisi ile Kanada’da yayımlanan WorldEncyclopedia of ContemporaryTheatre‘ın sürekli yazarlarından biridir. Birçok uluslararası kongrede ülkemizi temsil eden ve aynı zamanda oyun sahneleme hocası ve tiyatro yönetmeni olan Nutku, bugüne kadar altmışın üstünde oyun sahneledi.
Çeşitli uluslararası Tiyatro şenliklerinde yönetmen olarak birincilik ve ikincilik ödülleri aldı. 1967’de 1979’da Meddahlık ve Meddah Hikâyeleri adlı inceleme kitabıyla, Milli Kültür Vakfı’nın “Büyük Edebiyat Ödülü”nü kazandı. 1984’te Güngör Dilmen’in Midas’ın Kulakları, Gözlerimi Kaparım, Vazifemi Yaparım, Eşek Arıları, ve Çayhane adlı oyunları sahnelemesindeki başarısından ötürü, Özdemir Nutku’ya “Yönetmenlik Ödülleri” verildi. 1965’te, Fransanın Nancy Şehliğinde ‘Mention Speciale’ Almanya, Erlangen’de ‘Reji Birinciliği Ödülü’, aldığı gibi, 1989 yılında, Türk Tiyatrosu’na katkısı ve Türk Tiyatrosunu dışarda tanıtmada gösterdiği çaba için Tiyatro ve Televizyon Yazarları Derneği’nin “Tiyatroya Katkı Ödülü”ne layık görüldü. Özdemir Nutku’nun 36 Ödülü bulunmaktadır. 1990 yılının Ekim ayında, Viyana’daki “Tiyatro Zirvesi”nde «Dünya Tiyatro Eğitimi Enstitüsü»nün kurucularından biri olarak bu Enstitü’nün Yönetim Kurulu üyeliğine seçildi. 1990’da kurduğu İzmir «Şehir Tiyatroları»na 1991’de Genel Sanat Yönetmeni olarak atandı.
Özdemir Nutku, 1991 yılında, Türkiye’nin ilk “Kamyon Tiyatro”sunu yaptı ve gezici çocuk tiyatrosunu kurdu. Böylece, tiyatroyu, tiyatroya hiç gitmemiş çocukların ayağına götürdü. 1991 yılında Salihli Belediyesi’nin “Dionisos Ödülü”nü aldı. 1993’te, Kültür Bakanlığı’nın “Tiyatro Araştırmaları Büyük Ödülü” ile onurlandırıldı. Güzel Sanatlar Fakültesi’nde dekan yardımcılığı ve dekanlık yapan yazar, Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü Müdürü ve aynı fakültenin Sahne Sanatları Bölümü Başkanı’yken 12 Ocak 1998 tarihinde yaş haddinden emekli oldu. Aynı fakültede iki yıl ders verdikten sonta, 2000 yılı başında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’ndeki Yakın Doğu Üniversitesi’nde Sahne Sanatları Fakültesi’ni kurdu; bu fakültenin kurucu dekanı olarak görev yaptı. Özdemir Nutku, 2002 Ekim ayından bu yana, İzmir’de kurduğu bölümde bazı lisans, yüksek lisans ve doktora derslerini sürdürmekte ve yeni kitaplar üzerinde çalışmaktadır.
Yazıları
Babil’in Kundaklanmış Bahçeleri
Eylül ayı, sanat eğitimi veren fakültelerin ve yüksek okulların yetenek giriş sınavlarının yapıldığı dönemdir. Bu dönemde yüzlerce genç, kafalarında geleceğe…
Sağlık ve Sanat 2. Bölüm
8 Kasım 2019’da kaybettiğimiz değerli hocamız Prof. Dr. Özdemir Nutku’nun 7 Kasım 2017 tarihli yazısıdır. Bu yazıların paylaşımı sırasında metinde…
Tiyatro Neden Önemli
8 Kasım 2019’da kaybettiğimiz değerli hocamız Prof. Dr. Özdemir Nutku’nun 11 Eylül 2017 tarihli yazısıdır. Bu yazıların paylaşımı sırasında metinde…
Dram Sanatı – Tiyatroya Giriş
1.BÖLÜM Tiyatro nedir? Ya onu ölümsüz yapan? Taş devrinden bu yana insanoğlu ne için bu kadar değer vermiştir? Oyuna, taklide…
Yaşamımızda Tiyatronun Yeri
Tiyatroyu ölümsüz yapan hiç yaşlanmayan, hiç bitmeyen büyüsüdür. Tiyatro, genel yaklaşımı içinde ölümsüz, oysa gelişme aşamaları içinde ölümlüdür. Sahne, özvarlığımızı…